6.Sınıf Sindirim Sistemi Konu Özeti

<==  6.Sınıf Konularına geri dön

Ortaokul 6.SINIF ==> 2. Ünite: Vücudumuzda Sistemler ==> Sindirim Sistemi

Kazanımlar

F.6.2.2. Sindirim Sistemi
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Sindirim sistemini oluşturan yapı ve organlar, fiziksel (mekanik) ve kimyasal sindirim, enzimler, karaciğer, pankreas, karaciğer ve pankreasın sindirimdeki görevleri
F.6.2.2.1. Sindirim sistemini oluşturan yapı ve organların görevlerini modeller kullanarak açıklar.
F.6.2.2.2. Besinlerin kana geçebilmesi için fiziksel (mekanik) ve kimyasal sindirime uğraması gerektiği çıkarımını yapar.
a. Kimyasal sindirim denklemlerine girilmeden sadece kimyasal (mekanik) ve fiziksel sindirimin tanımları verilir.
b. Kimyasal sindirimde enzimlerin görev aldığı belirtilir ancak yapıları, çalışma mekanizmaları ve isimlerine değinilmez.
F.6.2.2.3. Sindirime yardımcı organların görevlerini açıklar.
Karaciğer ve pankreasın yapısına girilmeksizin sindirimdeki görevleri açıklanır ve salgıların ince bağırsağa döküldüğü belirtilir.

KONU: Sindirim Sistemi

A- Sindirim Nedir

Hayatsal faaliyetlerimiz için besinlere ihtiyacımız vardır.
Besinler enerji kaynağımızdır, büyümemizi sağlar, yıpranan ve yaralanan hücreleri onarımını sağlar, bizi hastalıklara karşı korur. Besinler karbonhidrat, protein, yağ, vitamin, su ve minerallerden oluşur. Protein, yağ ve karbonhidratlar büyük yapılı besinler oldukları için sindirime uğramaları gerekir.

Büyük yapılı besinlerin parçalanarak kana geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılmasına sindirim, bu olayın gerçekleştiği yere de sindirim sistemi denir.

B- Sindirim Çeşitleri

Sindirim olayı iki şekilde olur.
1.Mekanik ( Fiziksel ) SindirimiBesinlerin çiğneme ve kas hareketleri ile küçük parçalara ayrılmasıdır.
Mekanik sindirim sayesinde besinlerin temas yüzeyi artırılarak, enzimlerin daha kolay etki etmesi sağlanmış olur.

2.Kimyasal SindirimBesinlerin enzimler yolu ile parçalanmasına denir.
Kimyasal sindirim ile besinler hücrelere geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılır.

C- Sindirim sistemi organları

Besinler sırasıyla ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak, anüs yolundan ilerleyerek sindirim sisteminden ayrılır.

Sindirim Sistemi

1.Ağız

Hem mekanik hem de kimyasal sindirimin gerçekleşir.
Çiğneme olayı ile mekanik, tükürük içindeki enzimler ile kimyasal sindirim gerçekleşir.
Karbonhidratların kimyasal sindirimi ağızda başlar.
Nişasta  --- enzim ---> Glikoz

2.Yutak

Besinlerin ağızdan yemek borusuna iletimini sağlar.
Yutkunma sırasında küçük dil ile soluk borusunu kapanarak besinleri yemek borusuna iletir.
Yutakta sindirim gerçekleşmez.

3.Yemek Borusu

Kaslı ve esnek yapısı sayesinde besinlerin mideye iletimini sağlar.
20-25 cm uzunluğunda ve düz kaslardan oluşmuştur.
Yemek borusunda sindirim gerçekleşmez.

4.Mide

Sindirim sisteminin en geniş bölümüdür.
Karın boşluğunun sol alt kısmında bulunur.
Şekli "J" harfine benzer.
Midede mekanik ve kimyasal sindirimi gerçekleşir.
Mide özsuyu ve enzimlerle kimyasal sindirim olur.
Midenin kasılıp gevşemesi ve çalkalama hareketi ile mekanik sindirim gerçekleşir.
Mekanik sindirime uğrayan besinler bulamaç haline gelir.
Mide içerisi mukus tabakası ile kaplıdır. Bu tabaka mideyi korur.
Proteinlerin kimyasal sindirimi midede başlar.

Protein ---- enzim---> Amino asit

5.İnce bağırsak

Sindirim sisteminin en uzun bölümüdür.
Uzunluğu 7-8 metredir.
Yağların sindirimi burada başlar ve biter.
Protein ve karbonhidratların sindirimi de burada biter.
İnce bağırsakta villus adı verilen çıkıntılar bulunur.
Villuslar emilim yüzeyini artırırlar.
Sindirilmiş besinler villuslardan emilerek kana geçer.
Yağ  ---enzim---> Yağ asidi + Gliserol

6.Kalın Bağırsak

Kalın bağırsakta sindirim gerçekleşmez.
Fazlalık su, vitamin ve minerallerin emilimi gerçekleşir.
Kalın bağırsakta B ve K vitamini sentezleyen bakteriler vardır.
Kalın bağırsakta villus bulunmaz

7.Anüs

Besin atıklarının dışarı atıldığı yerdir.
Sindirim gerçekleşmez.

D- Sindirime Yardımcı Organlar

1.Karaciğer

Safra adı verilen salgıyı üretir.
Salgılanan safra sıvısı, safra kesesinde (Öd) depo edilir.
Safra yağların mekanik sindirimi gerçekleşir.
Safra yağı, yağ damlacıklarına dönüştürür.
Karaciğer ayrıca kanın pıhtılaşmasını sağlayan proteinleri üretir.
Kanda bulunan fazla glikozu glikojen şeklinde depo eder.
Hücrelerde oluşan zehirli amonyağın, daha az zehirli üre ve ürik aside çevirir.
A vitamini üretir.
A, D, E ve K vitamini depo eder.

2.Pankreas

Pankreas özsuyunu salgılar.
Pankreas özsuyu yağ, protein ve karbonhidratların kimyasal sindirimini sağlar.
İçerisinde enzimler bulunur.

Karbonhidratların Sindirimi: Ağızda başlar, ince bağırsakta biter.
Proteinlerin Sindirimi: Midede başlar, ince bağırsakta biter.
Yağların Sindirimi: İnce bağırsakta başlar, ince bağırsakta biter.

Not: Vitamin, mineral ve su çok küçük yapılı oldukları için sindirilmeden kana geçer.

E- Sindirim Sisteminin Sağlığı

1. Yeterli ve dengeli beslenmeliyiz.
2. Çok sıcak ve çok soğuk şeyler yiyip içmemeliyiz.
3. Lokmaları iyice çiğnemeli ve yavaş yemeliyiz.
4. Fazla yemek yenilmemeli, tam doymadan kalkmalıyız.
5. Kafeinli ve asitli içeceklerden uzak durmalıyız.
6. Sigara ve alkolden uzak durulmalı.
7. Aşırı tuzlu, baharatlı ve yağlı beslenilmemeli
8. Yemeğe salata veya meyve yenilerek başlanmalı.
9. Diş sağlığına dikkat edilmeli, dişler düzenli olarak fırçalanmalı.
10. Stresten uzak durulmalı.
11. Dengeli ve düzenli beslenilmeli.
12. Lifli besinler yenilmeli.
13. Yemekten önce ve yemek sırasında aşırı su içmemeliyiz.
14. Yenilen besinlerin temiz olmasına dikkat edilmelidir.
15. Yatmadan önce yemek yenilmemelidir.

F- Sindirim Sistemi Hastalıkları

1.Reflü
Mide içerisindeki asidin yemek borusuna geri gelmesidir.

2. Gastrit
Mide iç yüzeyinin iltihaplanmasıdır.

3. Ülser
Mide iç yüzeyinde meydana gelen yaralardır.

4. İshal
Dışkının yumuşak ve sık sık gelmesi durumudur.

5. Kabızlık
Dışkının sert ve zor çıkması hastalığıdır.

6. Mide  kanseri
Midede gerçekleşen kanser hastalığıdır.

7. Kolera
Kirli sulardan kaynaklanan bağırsak enfeksiyonudur.

8. Kolon  kanseriKalın bağırsakta meydana gelen kanser hastalığıdır.

9. Apandisitİnce ve kalın bağırsak arasında bulunan apandisin (kör bağırsak) iltihaplanmasıdır.

10. Tifo
Kirli içme sularından bulaşır.

11. Dizanteri
Kanlı ishal şeklinde kendini gösterir. Amip veya bakterilerden  kaynaklanır.

12. Gıda Zehirlenmesi
Bozulmuş gıdaların sebep olduğu zehirlenmedir.

13. Mide Kanaması
Mide içerisinde oluşan yaraların kanaması ile meydana gelir.

Diğer Konular

• Sindirim Sistemi Konusu Doğru Yanlış Soruları
• Dengeli beslenmenin insan sağlığına etkileri nelerdir