Depremle İlgili Temel Kavramlar

KONU: Depremle İlgili Temel Kavramlar

A- Deprem Nedir 

Yer kabuğu tek bir parçadan meydana gelmemiştir.
Yer kabuğunda birçok levhalar bulunmaktadır.
Levhalar magmanın etkisi ile yavaş ve sürekli hareket halindedir.
Levhaların ani ve çok hızlı yanal hareketi sonucu depremler meydana gelmektedir.
Yer kabuğunun yapısında oluşan sarsıntılara deprem (zelzele) denir.

Deprem çeşitleri

1. Tektonik depremler
Levha hareketleri sonucu meydana gelir.
Levhaların birbirine sürtünmesi sonucu oluşan depremlere tektonik deprem denir.

2. Volkanik depremler
Volkanın püskürmesi sırasında oluşan sarsıntılar volkanik depremleri oluşur.

3. Çöküntü depremleri
Mağara, maden ocağı, obruk oluşumu sırasında yer altında oluşan boşlukların çökmesi sonucu çöküntü depremleri oluşur.

B- Depremle ilgili kavramlar

Depremle İlgili Kavramlar

Fay hattında meydana gelen kırılmalara ve çökmelere neden olur.
Ortaya çıkan titreşimler dalgalar yayılarak yer yüzünde sarsıntılara neden olur.
Depremler levhaların birleştiği yerlerde ve fay hatlarında  meydana gelir.

1. Fay
Yer kabuğunda oluşan arazi kırığına fay denir.

2. Fay Hattı
Fayın başladığı ve bittiği noktalar arasındaki mesafeye fay hattı denir.
Fay hattında birçok fay bulunur.

3. Deprem Bölgesi
Fay hattı geçen, deprem oluşma ihtimalinin yüksek olduğu bölgeye deprem bölgesi denir.
Levha hareketleri ve volkan püskürmesi gibi depreme neden olan olayların gerçekleştiği yerlerdir.

4. Merkez (Deprem) Üssü
Deprem dalgalarının yeryüzüne en kısa mesafeden ulaştığı noktaya merkez üssü denir.
Merkez üssünde deprem en şiddetli hissedilir.

5. Odak noktası
Depremin yer altında meydana geldiği yere odak noktası denir.

6. Deprem Dalgası
Odak noktasından çevreye doğru yayılan titreşimlere deprem dalgası denir.

7. Öncü deprem
Ana depremden önce meydana gelen küçük sarsıntılara öncü deprem denir.

8. Artçı deprem
Ana depremden sonra oluşan küçük sarsıntılara artçı deprem denir.

9. Deprem büyüklüğü
Depremde açığa çıkan enerjinin miktarına deprem büyüklüğü denir.
Deprem büyüklüğü Sismograf (Deprem ölçer) adı verilen araçla ölçülür.
Depremin büyüklüğü Richter (Rihter) ölçeği ile belirtilir.

Sismograf

10. Deprem Şiddeti
Depremin bina ve insanlara verdiği hasarın ölçüsü deprem şiddeti ile belirtilir.
Deprem şiddeti I ve XII arasında romen rakamları ile belirtilir.
Deprem şiddeti Mercalli ölçeği ile belirtilir.
Deprem büyüklüğü arttıkça deprem şiddeti de artmaktadır.
Aynı büyüklükte iki depremin şiddetleri farklı olabilir.

Deprem Şiddetini Etkileyen Faktörler

1. Depremin büyüklüğü
2. Jeolojik koşullar
3. Binaların ve zemin sağlamlığı
4. Depremin merkez üssünden uzaklığı
5. Depremden etkilenen insan sayına bağlı olarak deprem şiddeti değişir.

11. Tsunami
Deniz altında meydana gelen deprem sonucu oluşan dev dalgalara tsunami denir.
Tsunami dalgalarının hızı saatte 800 kilometreyi, dalga yüksekliği de 50 metreyi bulabilir.

C- Türkiye'deki Deprem Bölgeleri

Deprem Bölgeleri

Ülkemizde önemli fay hatları
1. Kuzey Anadolu fay hattı
2. Doğu Anadolu fay hattı
3. Batı Anadolu fay hattı

• Türkiye'de oluşan büyük depremler bu fay hatları üzerinde meydana gelmektedir.
• Türkiye'nin büyük bir kısmı 1. dereceden deprem bölgesidir.
• Ülkemizde önemli deprem ölçüm merkezleri Kandilli Rasathanesi ve AFAD'dır.
• Ülkemiz Dünya'nın aktif kuşaklarından biri olan Alp-Himalaya deprem kuşağı üzerindedir.

Depremden korunmak için alınması gereken tedbirler

1. Binalar uygun zemine yapılmalıdır.
2. Binalarda standartlara uygun malzeme kullanılmalıdır.
3. Dolap, raf gibi devrilme riski olan malzemeler duvara sabitlenmelidir.
4. Deprem için acil durum çantası hazırlanmalıdır.
5. Deprem durumu eylem planı hazırlanmalıdır.
6. Depremde oluşacak olan maddi zararların giderilmesi için binalar sigortalanmalıdır. (DASK = Doğal Afet Sigortaları Kurumu)

Deprem anında yapılması gerekenler

1. Panik olmadan sakince hareketler yapılmalıdır.
2. Pencere, kapı, asansör boşluğu, merdivenlerden uzak durulmalıdır.
3. Panikle kendinizi pencereden dışarı atmamalısınız.
4. Güvenli bir yer bularak çök-kapan-tutun pozisyonu almalısınız.
5. Yangın tehlikesine karşı elektrik ve doğal gaz kapatılmalıdır.
6. Açık alanlarda elektrik direği, ağaçlar, köprü ve binalardan uzak durmalısınız.
7. Sarsıntılar bittikten sonra binanın acil çıkışından acele etmeden çıkılmalıdır. Asansörler kullanılmamalıdır.

Diğer Konular

• Depremle İlgili Temel Kavramlar Test