5.Sınıf Sürtünme Kuvveti Konu Anlatımı - fenbilim.net

En Son

Sadece Fen Bilimleri

2023/12/04

5.Sınıf Sürtünme Kuvveti Konu Anlatımı

<==  5.Sınıf Konularına geri dön
Ortaokul 5.SINIF ==> 3. ÜNİTE: Kuvvetin Ölçülmesi ve Sürtünme ==> Sürtünme Kuvveti

Kazanımlar

F.5.3.2. Sürtünme Kuvveti
Önerilen Süre: 6 ders saati 
Konu / Kavramlar: Sürtünme kuvvetinin kaygan ve pürüzlü yüzeylerdeki uygulamaları, sürtünme kuvvetinin günlük yaşamdaki uygulamaları
F.5.3.2.1. Sürtünme kuvvetine günlük yaşamdan örnekler verir.
F.5.3.2.2. Sürtünme kuvvetinin çeşitli ortamlarda harekete etkisini deneyerek keşfeder.
Sürtünme kuvvetinin, pürüzlü ve kaygan yüzeylerde harekete etkisi ile ilgili deneyler yapılır.
F.5.3.2.3. Günlük yaşamda sürtünmeyi artırma veya azaltmaya yönelik yeni fikirler üretir.

KONU: Sürtünme Kuvveti

Sürtünme Kuvveti


A- Sürtünme kuvveti nedir


Hareketli cisimlerle temas ettiği yüzey arasında gerçekleşen, cismin hareketini zorlaştıran etkiye "sürtünme kuvveti" denir. Topa vurduğumuzda topun bir süre sonra durması, bisikleti zorlanarak sürmemiz sürtünme kuvvetinden kaynaklanır.


Sürtünme kuvvetinin özellikleri

  1. Sürtünme kuvveti hareket yönüne zıttır.
  2. Sürtünme kuvveti temas gerektiren bir kuvvettir.
  3. Hareket eden cisimleri yavaşlatır ve durdurur.
  4. Duran cisimlerin hareket etmesini zorlaştırır.
  5. Cisimleri hareket ettirebilmek için sürtünme kuvvetini yenmek gerekir.
  6. Sürtünme kuvveti pürüzlü yüzeylerde daha fazla, kaygan yüzeylerde azdır.
  7. Sürtünme kuvveti yüzeyin cinsine bağlı olarak değişir.
  8. Sürtünme kuvveti cisimleri hareket ettirmez.
  9. Tamamen pürüzsüz bir yüzey yoktur.


Pürüzlü Yüzeyler
Yüzeyinde girinti ve çıkıntıları fazla olan yüzeyler pürüzlü yüzeylerdir. Pürüzlü yüzeylerde sürtünme kuvveti fazladır. Zımpara kağıdı, halı, toprak, çakıl, çim saha gibi yüzeyler pürüzlü yüzeylerdir.


Kaygan Yüzeyler
Yüzeyinde girinti ve çıkıntısı az olan yüzeyler pürüzsüz (kaygan) yüzeylerdir. Pürüzsüz yüzeylerde sürtünme kuvveti azdır. Cam, buz, porselen, cilalı tahta, mermer kaygan yüzeylere örnek verilebilir.



Sürtünme kuvvetini azaltmak için yüzeyler pürüzsüz hale getirilir.
Cisimlerin altına tekerlek takılması sürtünme kuvvetini azaltır.
Makinelerin yağlanması sürtünme kuvvetini azaltır.
Su sürtünme kuvvetini azaltır. Islak zeminlerde kayarak düşebiliriz.
Kar ve buz sürtünme kuvvetini azaltır. Kışın arabaların tekerlerinin kaymasını engellemek için kış lastikleri ve zincir kullanılır.

Örnek
Uzaktan kumandalı oyuncak arabamızı halı üzerinde ve tahta parke üzerinde sürelim.
Arabamız hangi yüzeyde daha hızlı gitmektedir?
Tahta yüzeyde daha hızlı hareket ettiğini gözlemleriz, halı üzerinde pürüz daha fazla olduğu için sürtünme kuvveti fazla olur. Arabamız daha yavaş ilerler.

Sürtünme kuvvetinin artırılması ve azaltılmasına örnekler için tıklayınız.



B- Sürtünme kuvveti nelere bağlıdır

Sürtünme kuvveti cismin ağırlığına ve yüzeyin cinsine bağlı olarak değişir.

1. Cismin ağırlığı
Cismin ağırlığı artarsa sürtünme kuvveti de artar.
Kışın kayan otomobillerin ağırlığı artırılarak sürtünme kuvveti artırılmaya çalışılır.

2. Yüzeyin cinsine
Yüzey pürüzlü ise sürtünme kuvveti artacaktır.

Not: Sürtünme kuvveti yüzeyin büyüklüğüne bağlı değildir.



C- Sürtünme kuvvetinin etkileri

  • Sürtünme kuvvetinin olumlu ve olumsuz etkileri vardır.
  • Sürtünme kuvveti elbiselerimizi, ayakkabılarımızı aşındırır.
  • Yazı yazabilmemiz, ayakta düşmeden durabilmemiz sürtünme kuvveti ile olur. 
  • Makine parçalarının aşınmasını engellemek içinde yağlanması sürtünmeyi azaltmak için yapılır. 
  • Buzdolabının tekerlekli olması sürtünme kuvvetini azaltır.
  • Araçlara takılan kışlık lastiklerin sürtünmeyi artırıcı, yazlık lastiklerin sürtünmeyi azaltıcı desenleri vardır.
  • Kibritin, çakmağın yanması sürtünme sonucu oluşan kıvılcımla gerçekleşir.

Sürtünme kuvvetinin olumlu ve olumsuz etkilerine örnekler için tıklayınız




D- Havadaki sürtünme kuvveti (Hava direnci)

Havadaki sürtünme kuvvetine hava direnci denir.
Hava direnci cisimlerin havadaki hızını azaltır.
Havadaki cisim ne kadar büyükse sürtünme kuvveti o kadar fazla olur.
Havada direncini azaltmak için özel tasarım araçlar yapılır.

Hava direncine örnekler
  • Otomobil, bisiklet ve motosiklette hava direncini azaltan özel tasarımlar vardır.
  • Paraşütün geniş yüzeyli olması hava direncini artırır.
  • Uçakların uç kısmının sivri olması hava direncini azaltır.



Savaş uçağının hava direncini azaltan tasarımı


Havadaki sürtünme kuvvetini azaltıcı kask



E- Sudaki sürtünme kuvveti (Su Direnci)


Sudaki sürtünme kuvvetine su direnci denir.
Su direnci, su içerisinde hareket eden cisimlerin hareketini zorlaştırır.


Su direncinin azaltılmasına örnekler
  1. Balıkların pullu olması,
  2. Gemilerin önünün "V" şeklinde yapılması,
  3. Yüzücülerin özel üretilmiş mayo ve bone kullanması,
  4. Balıkların kaygan sıvıyla kaplı olması,
  5. Yüzücülerin suya atlarken ellerini birleştirmeleri,
  6. Balıkların oval yapılarının olması,
Yüzücülerin ellerini birleştirmesi, özel üretilmiş bone ve mayo kullanması su direncini azaltır.



Not: Su direnci hava direncinden daha fazladır.


Sürtünme Kuvveti Konu Anlatım Videosu



Örnek Sorular


Soru 1: Kışın kar üzerinde güvenle yürümek için neler yapılmalıdır?






Soru 2: Ali odasındaki dolabın yerini değiştirmek istiyor. Fakat uyguladığı kuvvet bunun için yeterli değil. Ali'nin dolabı hareket ettirebilmesi için ne yapması gerekir?






Soru 3: Yağlı güreşte yağlanma, güreşi nasıl değiştirir?






Soru 4: Kapı menteşeleri neden yağlanır?






Soru 5: Futbol oynayan Emre topa durduktan sonra topun biraz ilerledikten sonra durduğunu görüyor. Topun durmasının sebebi nedir?






Soru 6: Soğuk bir kış günü elleri üşüyen Eslem ellerini nasıl ısıtabilir?






Sürtünme Kuvveti Konu Anlatımı İndir



Diğer Konular





Bu Sayfayı Yazdır

14 yorum:

  1. Sürekli takip ettiğim tek site emeği geçenlerin eline sağlık.

    YanıtlaSil
  2. Emeği geçen herkese çok teşekkür ederim. Çok güzel bir site olmuş. Yalnız tüm etkinlikleriniz için yazdır yerine indirme butonu olsa daha mutlu olurdum.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Yazdırma seçeneğinden dosyaya PDF yazdırabilirsiniz

      Sil
  3. Azatmaya ve arttırmaya da örnek verir misiniz? ��

    YanıtlaSil
  4. çok güzel bir site kardeşim burada yazı felan yazıyo çok beğeniyo hepinize emeği geçen herkese teşekkür ederiz

    YanıtlaSil
  5. Ya çok güzel ama biraz uzun

    YanıtlaSil
  6. KUVVET UYGULAMAK KUVVET GEREKTİRİR

    YanıtlaSil
  7. Sürtünme kuvveti harekete daima zıt yönde değildir. Bu konu anlatımı öğrencilerde kalıplaşmış yanlış bilgilere neden oluyor. Çok yanlış bilgi içeriyor lütfen yazıyı tekrar gözden geçirin.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sürtünme kuvvetinin aynı olduğu durumlar var ama 5.sınıf seviyesinde gereksiz diye düşünüyorum. Daima ifadesi de bulunmuyor

      Sil
  8. Cok guzel olmuş. Bugün benim de konu anlatımım vardı zaten. Sayesinde konu anlatımından 100 alacağımdan eminim.

    YanıtlaSil
  9. Çok işime yarıyor

    YanıtlaSil
  10. guzel ama daha kısa olabılır bu sıte cok ıyı

    YanıtlaSil
  11. tşkler çok iyi bizim öğretmenimiz önerdi saaaaaaaağooooooooooool

    YanıtlaSil