8.Sınıf Adaptasyon Konu Anlatımı

<== 8.Sınıf Konularına geri dön

Ortaokul 8.SINIF ==> 2. Ünite: DNA ve Genetik Kod ==> Adaptasyon (Çevreye Uyum)

Kazanımlar

F.8.2.4. Adaptasyon (Çevreye Uyum)
Önerilen Süre: 2 ders saati
Konu / Kavramlar: Adaptasyon, doğal seçilim, varyasyon
F.8.2.4.1. Canlıların yaşadıkları çevreye uyumlarını gözlem yaparak açıklar.
Adaptasyonların kalıtsal olduğu vurgulanır.

Konu: Adaptasyon (Çevreye Uyum)

A- Adaptasyon nedir

Canlıların yaşadığı ortama uyum sağlayabilmek için kalıtsal olarak geliştirdiği, yaşama ve üreme şansını artıran özelliklere adaptasyon denir.

Adaptasyonun Özellikleri

1. Adaptasyonda kazanılan özellikler sonraki nesillere aktarılır.
Gen yapısı değiştiği için sonraki nesillerde aynı özellik görülür.

Bukalemunun renk değiştirebilme özelliği sonraki nesillerde de görülür.

2. Aynı ortamda yaşayan farklı tür canlılarda benzer adaptasyonlar görülebilir.

Kutup ayısı ve kutup tilkisinin beyaz kürklerinin olması, kulak ve burunlarının küçük olması buna örnek olarak verilebilir.

3. Farklı ortamda yaşayan aynı tür canlılarda farklı adaptasyonlar görülebilir.

Kutup tilkisi beyaz kürk rengine sahipken, çöl tilkisi krem renginde olması.

4. Adaptasyon uzun süreçte meydana gelir.

Canlıdaki adaptasyon uzun sürede gerçekleşir.

5. Adaptasyonlar biyolojik çeşitliliğe katkı sağlar.
Adaptasyonlar farklı türde canlıların oluşmasına katkı sağlamaktadır.

Canlılar yaşamını kolaylaştıran çeşitli adaptasyonlar aşağıda verilmiştir.

Beslenme: Kuşların beslenmek için göç etmesi
Barınma: Canlıların barınmak için yuva yapmaları
Üreme: Bitkilerde tohumun çimlenebilmesi için besin depo etmesi, tozlaşmayı sağlamak için bal özü salgılamaları, tohumlarının kalın kabukla sarılmış olması
Avlanma: Kutup ayılarının avına fark edilmeden yaklaşabilmesi için beyaz olması
Düşmanlarından korunma: Çekirgenin kuşlardan gizlenebilmesi için yeşil renkte olması
Bulundukları iklime uyum sağlama: Kutup ayılarının yağ depolaması ve kalın kürkünün olması

B- Adaptasyona örnekler

1. Kutup ayısı
Beyaz renkli olması, geniş ayakları olması, yağ depo etmesi

2. Deve

Uzun kirpikleri ve kulak kılları toz girmesi engeller.

Hörgücünde yağ ve su tutması uzun süre açlığa ve susuzluğa dayanmasını sağlar.

Kalın dudakları dikenleri yemesini kolaylaştırır.

Geniş ayakları sayesinde kumda batmadan yürür.

3. Nilüfer
Geniş yaprakları olması, yapraklarında hava boşlukları olması

4. Kaktüs
Diken yaprakları olması, gövdesinde su depo etmesi

5. Ördek ve Kaz
Suda yüzmek için ayaklarının perdeli olması

6. Zebra
Çizgili görünüme sahip olması

7. Penguen
Ayakları perdeli olması, deri altında yağ depolaması

8. Deve kuşu
Bacakları uzun ve kaslı olması

9. Kartal
Ayaklarında sivri pençeleri olması, gagasının sivri olması

10. Köpek balığı
Sırt ve karın bölgelerinin farklı renkte olması (Fark edilmeyi zorlaştırır)

11. Tırpana balığı
Kuyruğunda elektrik üretmesi (Karşı cinsle iletişim kurma, düşmanlarından korunma)

12. Balıklar
Fazla sayıda yumurta ve sperm üretme (Üreme şansını artırır)

13. Kurbağa
Sinekleri yakalayabilmek için dilinin uzun olması
Derilerinin nemli olması
Ayaklarının perdeli olması
Fazla sayıda yumurta üretmeleri (Üreme)
Erkek kurbağaların vıraklayarak dişilerin dikkatini çekmesi (Üreme)

14. Bukalemun
Bulunduğu ortama göre renk değiştirmesi

15. Yarasa
Karanlıkta avlanmak ve yön bulabilmek için ses dalgalarını kullanması

16. Örümcek
Ağ örebilmesi

17. Fil
Uzun hortumu, büyük kulaklarının olması

18. Palmiye ağaçları
Terlemeyi kolaylaştıran geniş yapraklarının olması

19. Alabalık
Yumurta bırakmak için nehir akıntısına ters yüzmeleri

20. Zürafa
Ağaçların üst dallarındaki yaprakları yiyebilmesi için boynunun uzun olması
Su içmeden uzun süre yaşayabilmesi

21. Köstebek
Toprak kazmaya yarayan ayaklarının olması

22. Dil balığı
Üzerinde yattığı taşların renginde olması

23. Kertenkele
Tehlike anında kuyruğunu koparması

24. Elma tohumları
Tohumların meyve içerisinde olması

25. Deniz kaplumbağası
Yüzmeyi sağlayan palet şeklinde ayaklarının olması

26. Ağaçların yapraklarını dökmesi

27. Göçmen kuşların göç etmesi

28. Bazı canlıların kış uykusuna yatması

29. Çölde yaşayan canlıların uzun kulaklı ve kuyruklu olması

30. Soğuk bölgelerde yaşayan canlıların kısa kulaklı olması

Doğal Seçilim (Seleksiyon)

Doğadaki yaşama şartlarına uyum sağlayan canlıların yaşamına devam etmesi, uyum sağlayamayanların ise yok olmasına doğal seçilim (seleksiyon) denir.

Doğal seçilim, adaptasyona sebep olur.

Doğal seçilimde güçlü olan, ortama uyum sağlayan olan canlı yaşar, uyum sağlayamayan canlı ise elenir.

Canlılar arasındaki rekabet, iklim şartları, beslenme ve hastalıklar doğal seçilime neden olur.

Örnek: Sanayi devrimi ile beraber ortam şartlarının değişmesiyle birlikte siyah güve kelebeklerinin nesli devam ederken beyaz güve kelebeklerinin sayısı azalmıştır. Çevre şartlarına uyum sağlayabilen siyah güve kelebekleri olmuştur.

Varyasyon (Tür içi çeşitlilik)

Tür içerisinde görülen çeşitliliğe varyasyon (tür içi çeşitlilik) denir.

Aynı tür içerisindeki farklılıktır.

İnsanlarda ten renginin, göz renginin farklı olması varyasyondur.

Varyasyonlar genellikle kalıtsaldır.

Varyasyon, kalıtsal yapının değişmesiyle veya çevre etkisiyle gerçekleşebilir.

Varyasyona Örnekler
Kara kaplumbağası ve su kaplumbağası
Elma ağacının farklı meyve vermesi

Farklı kabuk rengine sahip istiridyeler

Yapay Seçilim

İnsanlar tarafından gerçekleştirilen belirli özellikteki bitki ve hayvanların seçilerek nesillerinin devam etmesinin sağlanmasıdır.

Örnek: Mısır bitkisi önceleri kısa boylu ve tohumu verimsizdi. Mısır bitkisinden iyi tohum veren ve uzun boylu olanları seçildi. İstenilen özellikteki mısırın nesli devam ederken diğerlerinin nesli devam etmedi. Bu sayede günümüzdeki mısır bitkisi elde edildi.

Not: Yapay seçilimde insan eliyle teker teker seçilim gerçekleşir.

İnsanların yaptığı ilaçlama sonucu böceklerin ölmesi doğal seçilimdir. Böceklerden bağışıklığı düşük olanlar elenir, güçlü olanlar yaşamaya devam eder.

Konu Özetini PDF olarak <-------- indir -------->