<== 5.Sınıf Konularına geri dön
Ortaokul 5.SINIF ==> 1.ÜNİTE: Gökyüzündeki Komşularımız ve Biz ==> Gökyüzündeki Komşumuz: Ay
Öğrenme Çıktıları
FB.5.1.2.1. Ay’ın özellikleri, dönme ve dolanma hareketleri ile ilgili bilimsel çıkarım yapabilme
a) Ay’ın özellikleri, dönme ve dolanma hareketleri ile ilgili nitelikleri tanımlar.
b) Ay’ın özellikleri, dönme ve dolanma hareketleri ile ilgili topladığı verileri kaydeder.
c) Ay’ın özellikleri, dönme ve dolanma hareketleri ile ilgili verileri değerlendirir.
FB.5.1.2.2. Ay’ın evrelerini temsil eden bilimsel model oluşturabilme
a) Ay’ın evrelerini temsil eden bir model önerir.
b) Ay’ın evrelerini temsil eden modelini yeni kanıtlara bağlı olarak geliştirir.
KONU: Gökyüzündeki Komşumuz Ay
A- Ay'ın Yapısı ve Özellikleri
- Uydu, gezegen etrafında belirli yörüngede dolanır.
- Ay, Dünya'nın tek doğal uydusudur.
- Ay, Dünya'ya en yakın gök cismidir.
- Ay'ın şekli küreye benzer.
- Ay ışık kaynağı değildir, Güneş'ten aldığı ışığı yansıtır.
- Ay hem gece hem de gündüz görülebilir ancak gece daha belirgin görülebilir.
- Dünya'ya olan uzaklığı yaklaşık 384.400 km'dir. (Ay'ın Dünya'ya olan uzaklığı değişmektedir.)
- Ay'ın atmosferi yok denecek kadar azdır.
- Ay'ın atmosferi olmadığı için yağış, rüzgâr gibi hava olayları Ay'da görülmez.
- Ay'ın toprak yapısı, Dünya'nın toprak yapısından farklıdır.
- Ay'ın yüzeyi pürüzsüz değildir. Ay'ın yüzeyinde dağlar, vadiler ve kayalıklar bulunmaktadır.
- Ay'ın yüzeyinde birçok krater bulunmaktadır. Ay'ın yüzeyine çarpan meteorlar kraterleri oluşmuştur.
- Atmosferin olmadığı için gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkı fazladır. (Gündüz 125 °C, gece -174 °C olabilir. )
- Ay'ın yüzeyi ince bir toz tabakası bulunmaktadır.
- Ay'a giden astronotların Ay'da bıraktıkları ayak izleri, meteor çukurları bozulmadan kalabilir.
- Ay'ın çapı Dünya'nın çapının 1/4'ü kadardır.
- Dünya içerisine 64 Ay sığabilir.
- Ay diğer gök cisimlerine göre küçük olmasına rağmen gökyüzünde büyük görünür. Bunun nedeni Ay'ın Dünya'ya yakın olmasıdır.
- Ay'ın katmanları vardır, fakat Dünya'nın katmanlarından farklıdır.
- Ay'da su yoktur.
- Ay'ın kendi ekseni etrafında ve Dünya etrafından dönüş süreleri eşittir. (27,3 gün) Bu nedenle Ay'ın hep aynı yüzünü görürüz.
- Ay'ın Dünya tarafından görünmeyen yüzeyine Karanlık yüz denir.
- Ay'ın aynı görünüşe (Aynı evreye) ulaşması 29,5 gün sürer.
- Ay'ın yer çekim kuvveti Dünya'dan azdır.
- Ay'ın karanlık görülen yerlerine Ay Denizi, Ay'ın aydınlık görülen kısımlarına ise Ay Dağı denir.
- Ay yüzeyinde bulunan taş ve tozların oluşturduğu gevşek tabakaya regolit denir.
- Ay'ın ilk haritasını çıkaran bilim insanı Ali Kuşçu'dur.
- Ay'a ilk kez ayak basan astronot Neil Armstrong'dur.
 |
| Ay'daki Astronot Ayak izi |
B- Ay'ın Hareketleri
- Ay, Dünya gibi hareket halindedir.
- Ay'ın üç çeşit hareketi vardır.
- Ay'ın hareketleri, kendi ekseni etrafında dönme, Dünya etrafında ve Güneş etrafında dolanma hareketleridir.
- Ay kendi ekseni etrafında dönme ve Dünya etrafındaki dolanma hareketini 27,3 günde tamamlar.
- Ay'ın evreleri 29,5 günde tamamlanır, bu süreye 1 ay denir.
- Ay, Dünya etrafında bir kez döndüğünde, kendi ekseni etrafında da bir kez dolanır.
- Dünya'dan Ay'a bakıldığında Ay'ın hep aynı tarafı görülür. Kendi ekseni etrafında ve Dünya etrafında dönme süresi eşit olduğu için aynı yüzü görünmektedir.
- Ay'ın Dünya'dan görülmeyen tarafına Ay'ın karanlık yüzü denir.
- Ay'ın Güneş etrafındaki hareketi Dünya ile eş zamanlı olarak 365 gün 6 saattir.
- Ay, Dünya ve kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru (Saat yönünün tersi veya sağdan sola) döner.
- Ay'ın evrelerinin oluşması için geçen süre takvimde ay kavramını oluşturur.
 |
| Güneş Dünya ve Ay'ın Dönüş Yönleri |
C- Ay Neden Değişik Şekillerde Görünür
Gece gökyüzüne baktığımızda Ay'ın farklı şekillerde görmekteyiz.Bunun nedeni Ay ışık kaynağı olmadığı içindir.Eğer ışık kaynağı olsaydı Güneş gibi hep aynı şekli görecektik.
Ay Güneş'ten aldığı ışığı yansıtmaktadır.
Ay, Dünya etrafındaki konumuna göre farklı şekillerde görülmektedir.
D- Ayın Evreleri
 |
| Ay'ın Evreleri |
- Ay ışık kaynağı değildir.
- Ay, Güneş'ten aldığı ışığı yansıtmaktadır.
- Ay her gece farklı şekillerde görünür. Buna ayın evreleri denir.
- Ay'ın 4 ana, 4 ara evresi olmak üzere 8 evresi bulunur.
- Ay'ın ana evreleri arasındaki süre yaklaşık bir hafta sürer.
 |
| Gökyüzünde Ay'ın Evreleri |
1.Yeni Ay
Ay, Güneş ile Dünya arasında olduğu evredir.Ay'ın karanlık bölgesi Dünya'ya dönük olduğu için Ay gökyüzünde görülmez.
2. Hilal
Yeni ay evresiyle ilk dördün evresi arasında görülür.Dünya'dan bakıldığında Ay "Ters C" harfine benzer.
3. İlk Dördün
Ay'ın sağ tarafının aydınlık olduğu evredir.Ay'ın şekli "Düz D" harfine benzer.
4. Şişkin Ay
Ay, ilk dördün evresi ile dolunay evresi arasında görülen ara evredir.5. Dolunay
Dünya, Güneş ve Ay'ın arasındadır.Ay'ın parlak tarafı Dünya'ya bakmaktadır.
Ay'ın en parlak ve tam bir daire şeklinde görüldüğü evredir.
6. Şişkin Ay
Şişkin ay, dolunay evresi ile son dördün evresi arasında görülen ara evredir.7. Son Dördün
Ay'ın sol tarafı aydınlık olduğu evredir.Ay'ın şekli "Ters D" harfine benzer.
8. Hilal
Son dördün evresiyle yeni ay evresi arasında görülür.Dünya'dan bakıldığında Ay "Düz C" harfine benzer.
 |
| Ay'ın Evrelerinin Döngüsü |
Not
- Türk bayrağındaki hilal şekli son dördün ile yeni ay evreleri arasında görülür.
- Hicri takvim Ay'ın Dünya etrafındaki hareketi esas alınarak yapılmıştır.
- Ay'ın Dünya etrafındaki hareketinden dolayı deniz ve okyanus sularında yükselme ve alçalma gerçekleşir, buna gelgit (Med cezir) denir.
Ay'ın Evreleri Video Anlatımı
Ay'ın Evreleri Modeli Yapımı
Ayakkabı kutusu ve pinpon topuyla Ay'ın evrelerinin modeli yapımı videosu
Ay'ın kendi ekseni etrafında dönme süresiyle evrelerinin oluşma süresi neden farklıdır?
Gökyüzündeki Komşumuz Ay Konu Anlatımı İndir
Diğer Konular
- 5.Sınıf Gökyüzündeki Komşumuz Ay Test Soruları
- 5.Sınıf Gökyüzündeki Komşumuz Ay Doğru Yanlış Soruları-1
- 5.Sınıf Gökyüzündeki Komşumuz Ay Doğru Yanlış Soruları-2
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder